Παχυσαρκία: Πως ένα γονίδιο μπορεί να επηρεάζει τον εγκέφαλο
Η παχυσαρκία είναι μια περίπλοκη πάθηση που προκαλείται από έναν συνδυασμό παραγόντων, γενετικών, διατροφικού περιβάλλοντος και συμπεριφοράς. Για χιλιετίες, η απόκτηση αρκετής τροφής για να επιβιώσει και να ευδοκιμήσει το ανθρώπινο είδος ήταν δύσκολη. Τώρα, για τους περισσότερους ανθρώπους είναι τόσο εύκολο όσο το άνοιγμα ενός ψυγείου.
Ένα γονίδιο που ονομάζεται SH2B1 έχει αποδειχθεί ότι παίζει σημαντικό ρόλο στη ρύθμιση της διατροφής. Οι μεταλλάξεις του SH2B1 σχετίζονται με παχυσαρκία, διαβήτη τύπου 2 και μεταβολική δυσλειτουργία στεατικής ηπατικής νόσου -γνωστή και ως μη αλκοολική λιπώδης ηπατική νόσος.
«Αυτό το γονίδιο ελέγχει τη διατροφή και την κατανάλωση ενέργειας. Η παχυσαρκία προκαλείται από δύο αντίθετους άξονες: Εάν τρώτε πολύ, αποκτάτε λίπος. Αν ξοδεύετε λίγη ενέργεια επίσης συσσωρεύεται λίπος», δήλωσε ο Liangyou Rui, από την Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου του Μίσιγκαν .
Μια μελέτη από τον Rui και την ομάδα του προσδιορίζει το πεδίο που δρα αυτό το γονίδιο στον εγκέφαλο: μια περιοχή που ονομάζεται παρακοιλιακός υποθάλαμος ή PVH και εμπλέκεται στη ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης και της ισορροπίας των υγρών.
Επιπλέον, η ερευνητική ομάδα ανακάλυψε ότι οι νευρώνες που εκφράζουν το SH2B1 δημιουργούν ένα κύκλωμα «μιλώντας» με νευρώνες σε μια περιοχή γνωστή ως ραχιαίος πυρήνας ραφής (dorsal raphe nucleus), που βρίσκεται στο εγκεφαλικό στέλεχος. Αυτή η περιοχή εμπλέκεται στη διατήρηση της ενεργειακής ισορροπίας και του σωματικού βάρους και στη συμπεριφορά με κίνητρα τα συναισθήματα.
Η διέγερση του κυκλώματος καταστέλλει την όρεξη, όπως φάνηκε σε πειράματα σε ποντίκια. Αντίθετα, η σίγαση των νευρώνων που εκφράζουν το SH2B1 στην περιοχή PVH οδηγεί σε παχυσαρκία.
Η ομάδα αποκάλυψε τον μοριακό μηχανισμό πίσω από το πώς το SH2B1 βοηθά στη διατήρηση του βάρους, εν μέρει ενισχύοντας τη σηματοδότηση του παράγοντα BDNF/TrkB, η οποία προάγει την ανάπτυξη του εγκεφάλου (κατά την ανάπτυξη του ανθρώπου) και διατηρεί την υγεία του εγκεφάλου. Όταν αυτή η σηματοδότηση δε λειτουργεί σωστά, αναπτύσσεται παχυσαρκία και μεταβολική νόσος.
Μια θεωρία είναι ότι η φλεγμονή που σχετίζεται με την αύξηση βάρους μπορεί να επηρεάσει αρνητικά αυτό το μονοπάτι με έμμεσο τρόπο, αποδυναμώνοντας τα σήματα για να σταματήσετε να τρώτε. «Γνωρίζουμε ότι η δράση του SH2B1 είναι σημαντική, καθώς διατηρείται σε μεγάλο βαθμό σε όλα τα είδη, από τις μύγες μέχρι τον άνθρωπο», είπε ο Rui. Και πρόσθεσε: «Λειτουργεί όχι μόνο ενισχύοντας τη σηματοδότηση των κυττάρων, αλλά και τις ορμόνες λεπτίνη και ινσουλίνη, που βοηθούν στη ρύθμιση της όρεξης και του μεταβολισμού».
Μέχρι στιγμής δεν έχουν εντοπιστεί παρενέργειες για την ενίσχυση της πρωτεΐνης SH2B, σε αντίθεση με τα επί του παρόντος δημοφιλή φάρμακα, που ενεργοποιούν τους υποδοχείς της ορμόνης GLP-1. Ο Rui ανέφερε: «Εάν μπορούμε να βρούμε έναν τρόπο να ενισχύσουμε τη δραστηριότητα του SH2B, υπάρχει τεράστια προοπτική για τη θεραπεία της παχυσαρκίας και των σχετικών επιπλοκών».
Πηγή: https://medicalxpress.com/news/2024-07-gene-obesity-affects-brain.html
https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/advs.202400437
Επιμέλεια: Γιώργος Σακκάς
GR-NON-01271