Σύγχρονη αντιμετώπιση του καρκίνου του παγκρέατος σε αρχικό στάδιο
Καθώς στα αρχικά στάδια δεν παρουσιάζονται εμφανή συμπτώματα, ο καρκίνος του παγκρέατος αποτελεί μία μορφή νεοπλασίας με συχνά καθυστερημένη διάγνωση και επομένως υψηλή θνησιμότητα.
Οι θεραπευτικές επιλογές ωστόσο των ασθενών ποικίλλουν ανάλογα με το στάδιο του καρκίνου, τη γενική κατάσταση του ασθενούς και τον εντοπισμό του όγκου. Οι Ιατροί της Θεραπευτικής Κλινικής (Νοσοκομείο «Αλεξάνδρα») Δρ. Μαρία Καπαρέλου (Παθολόγος – Ογκολόγος) και Θάνος Δημόπουλος (τέως Πρύτανης ΕΚΠΑ, Καθηγητής Θεραπευτικής – Ογκολογίας – Αιματολογίας, Διευθυντής Θεραπευτικής Κλινικής) συνοψίζουν τη σύγχρονη αντιμετώπιση του καρκίνου του παγκρέατος όταν αυτός διαγνωστεί σε αρχικό στάδιο. Καθοριστικό ρόλο παίζει η ριζική χειρουργική αντιμετώπιση (εγχείρηση Whipple), η οποία πραγματοποιείται μετά από ενδελεχή σταδιοποίηση της νόσου και από εξειδικευμένους χειρουργούς. Σημαντικό ρόλο παίζει η νέο-επικουρική όσο και η επικουρική θεραπεία, οι οποίες στοχεύουν στη μείωση του κινδύνου υποτροπής και στη βελτίωση της επιβίωσης.
Η νέο-επικουρική θεραπεία εφαρμόζεται πριν τη χειρουργική επέμβαση με στόχο να συρρικνώσει τον όγκο, καθιστώντας τον ευκολότερα χειρουργήσιμο, και να εξαλείψει μικρομεταστάσεις που μπορεί να μην είναι ανιχνεύσιμες. Οι κύριες μορφές νεοεπικουρικής θεραπείας περιλαμβάνουν τη χημειοθεραπεία και κάποιες φορές την χημειοακτινοθεραπεία.
Σε κάποιες περιπτώσεις, η ακτινοθεραπεία εφαρμόζεται συνδυαστικά με χημειοθεραπεία (χημειοακτινοθεραπεία) για να ενισχύσει την τοπική αντιμετώπιση του όγκου. Η ακτινοθεραπεία μπορεί να είναι συμβατική ή πιο στοχευμένη, όπως η ακτινοθεραπεία IMRT, η οποία προστατεύει τους γύρω υγιείς ιστούς.
Η επικουρική θεραπεία χορηγείται μετά τη χειρουργική αφαίρεση του όγκου με στόχο να εξαλείψει τυχόν υπολειπόμενα καρκινικά κύτταρα και να μειώσει τον κίνδυνο υποτροπής. Οι βασικές μορφές της επικουρικής θεραπείας περιλαμβάνουν επίσης τη χημειοθεραπεία και κάποιες φορές τη χημειοακτινοθεραπεία.
Η χρησιμότητα της ακτινοθεραπείας ως επικουρικής θεραπείας παραμένει αμφιλεγόμενη. Σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να προστεθεί στην επικουρική χημειοθεραπεία, ειδικά όταν δεν έχουν αφαιρεθεί όλοι οι καρκινικοί ιστοί ή όταν υπάρχει υψηλός κίνδυνος τοπικής υποτροπής. Η μελέτη στοχευμένων θεραπειών, όπως η ανοσοθεραπεία, συνεχίζεται, με σκοπό τη χρήση τους στην επικουρική θεραπεία. Ωστόσο, μέχρι σήμερα τα αποτελέσματα δεν είναι αρκετά ώριμα για ευρεία κλινική χρήση.
Η επιβίωση των ασθενών με καρκίνο παγκρέατος σχετίζεται με το παθολογοανατομικό στάδιο, που κυμαίνεται από 3% στο στάδιο 4 έως 83,7% στο στάδιο ΙΑ. Η προεγχειρητική απεικόνιση, που χρησιμοποιείται στη σταδιοποίηση, υποεκτιμά τη συμμετοχή των λεμφαδένων και μπορεί να οδηγήσει σε ανακριβή δεδομένα, ειδικά σε πρώιμο στάδιο με σοβαρές επιπτώσεις στη θεραπεία. Μια αναδρομική μελέτη που δημοσιεύθηκε προσφάτως στο έγκριτο περιοδικό “JAMA” αξιολόγησε την ακρίβεια της κλινικής σταδιοποίησης σε πρώιμο στάδιο καρκίνο του παγκρέατος. Αυτή η μελέτη διαπίστωσε ότι στο 78,4% των ασθενών με καρκίνο παγκρέατος σταδίου Ι και στο 29,2% με καρκίνο παγκρέατος σταδίου ΙΙ ανευρέθη μεγαλύτερο παθολογοανατομικό στάδιο σε σχέση με το κλινικό
Συμπερασματικά, διαπιστώνεται μικρή αλλά σταθερή βελτίωση στην πρόγνωση των ασθενών με καρκίνο παγκρέατος, ο οποίος διαπιστώνεται σε αρχικό στάδιο. Η χρησιμοποίηση πιο εξελιγμένων μορφών απεικόνισης καθώς και η βελτίωση της νεο-επικουρικής και επικουρικής συστηματικής θεραπείας, αναμένεται να βελτιώσουν περαιτέρω την πρόγνωση των ασθενών. Ριζικότερα αποτελέσματα θα έχουμε όταν αναπτυχθούν καινοτόμες θεραπείες όπως στοχευμένη θεραπεία καθώς και εμβόλια κατά του καρκίνου του παγκρέατος.
Πηγή: Ιατρική Σχολή ΕΚΠΑ
Επιμέλεια: Γιώργος Σακκάς
GR-NON-01285